70: Kim jest Europejczyk? - Hanna Maria Giza.

W czasach wszędobylskiej telewizji i coraz bardziej popularnego internetu programy radiowe i audycje w nich prezentowane przestają się cieszyć uwagą szerszej rzeszy odbiorców. Wokół radioodbiorników nie gromadzą się już całe rodziny w oczekiwaniu na ulubioną audycję. Radio na nowo staje się medium używanym przez stosunkowo niewielką grupę ludzi, bo choć wiele osób deklaruje, że słucha radia, okazuje się, że większość z nich robi to przy okazji wykonywania innych czynności, takich jak przeglądanie prasy. Reportaże i audycje radiowe coraz rzadziej pojawiają się na falach stacji radiowych, i to najczęściej w późnych godzinach nocnych.

Moja recenzja dotyczyć będzie audycji z dnia piątego maja 2011 roku noszącej tytuł „Kim jest Europejczyk?”. Audycja trwała 57 minut i 24 sekundy, emitował ją Program Drugi Polskiego Radia. Hanna Maria Giza wraz z Piotrem Wojciechowskim i Pawłem Łukowem starali się znaleźć odpowiedzi na szereg pytań związanych z europejskością, która może być elementem świadomości zbiorowej, charakterystyką Europejczyków i samej Europy. Wybrałam właśnie tę audycję, bo zagadnienia poruszane przez rozmówców wydały mi się bardzo adekwatne do wydarzeń rozgrywających się na arenie międzynarodowej – między innymi objęciem przez Polskę przewodnictwa w Radzie UE. W czasach, kiedy coraz częściej mówi się o zjawisku globalnej wioski, kiedy internet i inne media zniosły bariery językowe i przestrzenne coraz bardziej ważne wydaje się określenie swojej przynależności kulturowej i określeniu podobieństw między różnymi narodowościami.

Reportaż rozpoczyna się wierszem Czesława Miłosza „Dziecię Europy”. Następnie prowadząca przybliża początki terminu „europejski”, stawia pytania jej dotyczące i przedstawia swoich gości. Pani Giza wylicza kolejno powody powstania audycji: rok Miłosza, siódmą rocznicę przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, objęcie przez powyższą przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej i kongresu kultury europejskiej we Wrocławiu planowany na wrzesień 2011 roku.

Rozmówcy twierdzą, że zadajemy sobie pytanie o to, kim dokładnie jest Europejczyk, kiedy chcą się odróżnić, żeby zdefiniować siebie i innych, zaznaczyć kontrast. Rozmówcy zwracają uwagę na potrzebę otwartości na odmienność kultur i na poszukiwania podobieństw. W związku z zagadnieniem otwartości wywiązała się krótka dyskusja. Profesor Łuków uważa, że dzisiejsi europejczycy pragną odciąć się nie od obcych kultur, lecz od swoich dawnych zachowań.

W dalszym toku audycji rozmówcy poruszają zagadnienia postkolonializmu i stosunku Polaków do bycia Europejczykami. Pani Giza postawiła pytanie, czy Europa nadal jest „elitą świata”, czy europejskie kultury posiada jeden wspólny korzeń. Rozmówcy zwracają szczególną uwagę na zakorzenienie kultury w prawie rzymskim, mitologii greckiej i religii chrześcijańskiej jako na czynniki łączące wiele kultur w Europie, często leżące u ich podstaw czy będące ważnymi ich częściami. Każdy naród przeżywa swoją europejskość z perspektywy swojej kultury i historii, co panowie podkreślają jako cechę pozytywną i ważną, Rozmówcy zauważają, że Polacy identyfikują się ze swoją lokalnością i wielkim światem rozumianym nie jako najbliższe duże miasto, lecz kraje zachodniej Europy. Zauważa się, że Polacy muszą znaleźć swoje miejsce wśród innych narodów Europy, aby mogli włączyć się do budowania wspólnej kultury i świadomości wszystkich europejskich narodów.

Pod koniec audycji rozmówcy mieli okazję odpowiedzieć na kilka telefonicznych pytań słuchaczy, a także wiadomości nadesłane pocztą email.

Audycja ta była bardzo ciekawa, dotyczyła zagadnień, moim zdaniem, aktualnych i bardzo istotnych nie tylko dla Polaków, ale także obywateli innych krajów Europy. Rozmowa panów Wojciechowskiego i Łukowa była przeprowadzona w przyjaznej atmosferze, pomimo niekiedy dość burzliwej wymiany argumentów. Wydaje mi się, że każdy powinien zastanowić się nad pytaniami postawionymi przez panią prowadzącą: Kim jest Europejczyk, jak wyglądają ideały, historia i kultura Europejczyków i w jaki sposób odnosi się do kultur i historii pojedynczych państw i narodów europejskich.

***

Audycji można posłuchać na stronie pod tym adresem: Kim jest Europejczyk?